Klimaatpsychologie

De klimaatcrisis raakt ons niet alleen fysiek, maar ook emotioneel en psychologisch. Steeds meer mensen voelen zich overweldigd, machteloos of angstig bij het zien van wat er gebeurt met onze planeet. Klimaatpsychologie helpt ons deze gevoelens te begrijpen, erkennen en om te zetten in kracht en verbinding.


Klimaatpsychologie brengt inzichten uit de psychologie samen met kennis over klimaatverandering. Het gaat over hoe mensen reageren op klimaatproblemen, waarom we soms juist níet handelen en hoe we als individuen en samenleving kunnen groeien in deze tijd van transitie.


Op deze pagina vind je informatie, handvatten en initiatieven rond klimaatpsychologie binnen en buiten de Klimaatcoalitie. Of je nu op zoek bent naar houvast voor je eigen emoties, ondersteuning wilt bieden aan anderen of wil bijdragen aan maatschappelijke verandering: hier begint jouw reis naar veerkracht en verbinding in het licht van de klimaatcrisis.

Anytime Coach Climate Stress & Transition Support

Anytime Coach

Anytime Coach is een coachingpraktijk die zich richt op het begeleiden van individuen die te maken hebben met klimaatangst en eco-stress. Deze gevoelens van angst, verdriet, schuld of machteloosheid ontstaan door zorgen over klimaatverandering en de impact ervan op onze toekomst.


De coachingaanpak van Anytime Coach is gebaseerd op hedendaagse klimaatpsychologie en omvat onder andere:​

  • Probleemgerichte coping: Het ondernemen van praktische stappen, zoals het toepassen van duurzame gewoonten of het deelnemen aan milieubewustzijnsactiviteiten, om de oorzaken van de angst aan te pakken.​

  • Emotiegerichte coping: Het toepassen van technieken zoals mindfulness en ontspanningsoefeningen om emotioneel welzijn te bevorderen.​

  • Betekenisgerichte coping: Het vinden van persoonlijke betekenis en doelgerichtheid binnen milieubewuste waarden, wat bijdraagt aan veerkracht en hoop.​

  • Sociaal gerichte coping: Het aanmoedigen van verbinding met gelijkgestemden en deelname aan gemeenschapsinitiatieven om gevoelens van isolatie te verminderen.​


Als je worstelt met klimaatangst of eco-stress, biedt Anytime Coach ondersteuning om deze emoties om te zetten in positieve actie en persoonlijk welzijn.

Climate Psychology Alliance

Klimaat Psychologie Alliantie

De Climate Psychology Alliance (CPA)is een diverse gemeenschap van therapeuten, onderzoekers, kunstenaars en andere professionals die zich richten op de psychologische en emotionele aspecten van de klimaat- en ecologische crisis.Ze bieden ondersteuning aan individuen en groepen die worstelen met eco-stress en klimaatangst, onder andere via 'Climate Café' luisterkringen en individuele therapeutische sessies. Daarnaast organiseert de CPA trainingen en evenementen om bewustwording te vergroten en veerkracht te versterken binnen gemeenschappen.Door middel van onderzoek en reflectie dragen ze bij aan een dieper begrip van de menselijke reacties op klimaatverandering en streven ze naar een rechtvaardige en duurzame toekomst.

EFPA - European Psychology and Climate Change

European Federation of Psychologists' Associations

De European Federation of Psychologists' Associations (EFPA) erkent de cruciale rol van psychologie bij het aanpakken van de klimaatcrisis. Als overkoepelende organisatie voor nationale psychologenverenigingen in Europa, heeft EFPA klimaatverandering tot een van haar prioritaire aandachtsgebieden gemaakt. Ze zetten zich in om psychologische inzichten te benutten om klimaatgerelateerde gedragsverandering te bevorderen, klimaatscepsis te verminderen en de mentale gezondheid te ondersteunen te midden van ecologische uitdagingen.


EFPA's initiatieven omvatten onder andere het publiceren van het rapport "Climate Crisis and the Human Factor: 10 Psychological Keys to Unlocking Climate Action", waarin tien belangrijke psychologische factoren worden belicht die van invloed zijn op klimaatactie.Daarnaast hebben ze een uitgebreide "Climate Change and Psychology Glossary" ontwikkeld, bedoeld om een gedeelde kennisbasis te creëren voor psychologen die werken aan klimaatgerelateerde vraagstukken.​


Door samenwerking, onderzoek en beleidsbeïnvloeding streeft EFPA ernaar om psychologische wetenschap en praktijk centraal te stellen in de Europese respons op klimaatverandering, met als doel duurzame gedragsverandering en veerkracht in gemeenschappen te bevorderen.

Groene Zorg Alliantie

Groene Zorg Alliantie

De Groene Zorg Alliantie is een snelgroeiend netwerk van zorgprofessionals die zich inzetten voor een duurzame, rechtvaardige en toekomstbestendige zorgsector. Vanuit het besef dat de gezondheid van mensen onlosmakelijk verbonden is met de gezondheid van de planeet, werkt de alliantie aan bewustwording, kennisdeling en systeemverandering binnen en buiten de zorg.


De alliantie brengt groene initiatieven binnen ziekenhuizen, huisartsenpraktijken, GGZ-instellingen en andere zorgorganisaties samen, en faciliteert kennisuitwisseling tussen professionals die duurzaamheid een integraal onderdeel willen maken van hun werk. Daarnaast zet de Groene Zorg Alliantie zich actief in voor politieke en maatschappelijke verandering: via lobby, publicaties, en het organiseren van evenementen en campagnes brengen ze de noodzaak van planetaire gezondheid onder de aandacht van beleidsmakers en het brede publiek.


Met hun werk stimuleert de Groene Zorg Alliantie de transitie naar zorg die niet alleen goed is voor mensen, maar ook voor de aarde – met oog voor mondiale rechtvaardigheid, intergenerationele solidariteit en structurele verduurzaming van de zorgsector.

Nederlands Instituut  van Psychologen Expertgroep Klimaat- en Gedragsverandering

Nederlands Instituut

van Psychologen

De NIP Expertgroep Klimaat- en Gedragsverandering is een initiatief van het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) dat zich richt op de cruciale rol van gedragsverandering in het aanpakken van de klimaatcrisis. De expertgroep bundelt wetenschappelijke en praktische kennis over klimaatgerelateerde gedragsverandering en stelt deze beschikbaar voor overheden, media en het bedrijfsleven.


Hun missie omvat het profileren van klimaat- en gedragspsychologen als dé experts in gedragsbeïnvloeding, het prioriteren van klimaat binnen de psychologie en het leveren van beleidsbijdragen aan de Nederlandse overheid.


Door het creëren van een netwerk van bevlogen psychologen en het bundelen van expertise, streeft de expertgroep naar effectieve en duurzame gedragsveranderingen die bijdragen aan het behalen van de klimaatdoelstellingen.


Steeds meer mensen houden zich bezig met het klimaat. Niet iedereen voelt urgentie en anderen zien weer teveel belemmeringen voor daadwerkelijk klimaatvriendelijkere keuzes in hun dagelijks leven. Hoe kun je mensen motiveren om juist wél aan de slag te gaan en hoe bereik je mensen die hier nog niet zo mee bezig zijn?


​Klimaatverandering is een van de grootste uitdagingen van onze generatie. We hebben te maken met grote klimaatproblemen zoals het stijgen van de zeespiegel, het afnemen van de biodiversiteit en een toename van extreem weer (IPCC, 2023). Deze problemen worden mede veroorzaakt door ons gedrag en kunnen ook worden verminderd door ons gedrag te veranderen. Bijvoorbeeld door minder energie te verbruiken, op duurzame manieren te reizen en door minder spullen te kopen. Verandering is op alle niveaus nodig, zowel bij individuen, organisaties als bij de overheid.


Gedragsverandering is essentieel om de noodzakelijke klimaatdoelen op nationaal en globaal niveau te halen. Alleen technologische oplossingen zijn onvoldoende. Het IPCC stelt in haar scenario’s dat gedragsverandering kan leiden tot zo’n 40% tot wel 70% minder uitstoot van broeikasgassen in 2050. Om te zorgen dat er maximaal gebruik gemaakt wordt van wetenschappelijke en praktijkkennis over klimaat gerelateerde gedragsverandering, heeft het NIP de ‘Expertgroep Klimaat- en Gedragsverandering’ opgericht.


Klimaatgesprekken

KlimaatGesprekken

​KlimaatGesprekken is een Nederlandse stichting die individuen ondersteunt bij het maken van bewuste, klimaatvriendelijke keuzes en hen inspireert om anderen te beïnvloeden hetzelfde te doen. Opgericht in 2016 en gebaseerd op de beproefde Engelse methode Carbon Conversations, heeft KlimaatGesprekken inmiddels meer dan 500 coaches opgeleid.De organisatie is vier jaar op rij opgenomen in de Trouw Duurzame 100 en ontving in 2022 de overkoepelende Duurzame Dinsdagprijs. Sinds 2023 is hun methodiek integraal onderdeel van de Master Klimaatpsychologie en -gedrag aan de Hogeschool van Amsterdam.


De missie van KlimaatGesprekken is om een positieve beweging in de maatschappij te versnellen en bij te dragen aan de transformatie naar een leven binnen de grenzen van onze planeet.Naast het verminderen van de persoonlijke 'voetafdruk' – de negatieve impact op het klimaat – benadrukken zij het belang van de 'handafdruk': de positieve invloed die men kan uitoefenen op anderen om ook duurzamere keuzes te maken. Door middel van workshopreeksen, gebaseerd op inzichten uit de klimaatpsychologie, biedt KlimaatGesprekken deelnemers hoop, humor en handelingsperspectief, waardoor klimaatvriendelijke keuzes vanzelfsprekend worden.


Wij zijn een trans-institutionele en partij-onafhankelijke klimaatbeweging van psychologen en psychotherapeuten. We bieden ondersteuning aan activisten, delen kennis via lezingen en sociale media, en demonstreren samen met Fridays for Future voor onze gezamenlijke doelen.


De klimaatcrisis is door mensen veroorzaakt en vraagt om veranderingen in ons gedrag en in de manier waarop we samenleven. 

Deze veranderingen vereisen daadkrachtig handelen op sociaal en politiek niveau – zowel om verdere schade te voorkomen als om ons tijdig aan te passen aan de gevolgen van de klimaatverandering.


Vanuit onze beroepsethiek als psychologen en therapeuten voelen wij ons geroepen om deze transitie actief te ondersteunen. Daarom zetten wij ons in voor het begeleiden van emotionele en mentale processen die horen bij verandering, verlies, en hoop.


Om ook buiten Duitsland impact te kunnen hebben, bieden we via deze pagina informatie en ondersteuning aan internationale psychologen en psychotherapeuten die zich willen aansluiten of zelf een groep willen oprichten.


Psychologists & Psychotherapists for Future

“Climate change is a psychological crisis, whatever else it is.”

– Poulsen, 2018 –

Psychologists & Psychotherapists for Future

Stichting Klimaatpsychologie

De Klimaatpsychologie stichting is een onafhankelijk kennisplatform dat zich inzet voor het verdiepen van het psychologisch perspectief op de klimaat- en ecologische crisis. Vanuit de overtuiging dat deze crisissen ook innerlijke, menselijke uitdagingen zijn, verzamelt en deelt het platform kennis, praktijkvoorbeelden en handvatten voor iedereen die wil bijdragen aan een veerkrachtige, zorgzame samenleving.


Klimaatpsychologie.com biedt ruimte aan stemmen van professionals, onderzoekers en ervaringsdeskundigen die zich bezighouden met thema’s als klimaatemoties, gedrag, copingstrategieën en transitieprocessen.

XR Social Work

XR SOCIAL WORK

​​XR Social Work is een gemeenschapsgroep binnen Extinction Rebellion (XR) Nederland, bestaande uit sociaal werkers die zich inzetten tegen de klimaat- en ecologische crises. Deze crises leiden wereldwijd tot verlies van leefwijzen, leefomgevingen en levens, waarbij vooral kwetsbare groepen het hardst worden getroffen. Als professionals geworteld in sociale rechtvaardigheid en de Sustainable Development Goals (SDG's), voelen wij ons verplicht om vreedzaam in verzet te komen en sluiten we ons aan bij de eisen van Extinction Rebellion.​


Onze kernpunten zijn:

  1. Wees eerlijk: Wij streven naar het vergroten van kennis over de klimaat- en ecologische crises in relatie tot de sociale kwaliteit van de samenleving. Dit doen we binnen onszelf, in het onderwijs, onze organisaties en onder de mensen voor wie wij werken. Daarnaast agenderen we misstanden op dit vlak.​

  2. Doe wat nodig is: XR Social Work zet zich in om de CO₂-uitstoot zo snel mogelijk terug te brengen naar netto nul. Dit omvat onder andere het pleiten voor een rechtvaardige verduurzaming van woningen met lage energielabels, het reduceren van de uitstoot binnen onze eigen organisaties en het vergroenen van buurten.​

  3. Geef burgers een stem: Sociaal werkers zijn bij uitstek in staat om stem te geven aan mensen die niet vanzelfsprekend worden gehoord. Wij benaderen mensen laagdrempelig en dragen bij aan burgerparticipatie, waardoor we bijdragen aan een inclusieve energietransitie en het versterken van de democratie.​


XR Social Work werkt samen met andere XR-groepen aan een inclusieve, decentrale en vreedzame beweging.Iedereen die onze principes, waarden en missie ondersteunt, is welkom om bij te dragen op verschillende manieren, zoals deelnemen aan acties, organiseren, communicatie of het verdiepen van kennis over sociaal werk en klimaatverandering. Je kunt ons vinden op LinkedIn, Telegram of benaderen via Gmail.

Doe mee!

XR Psychologists

XR THERAPEUTEN

​Als psychologen binnen Extinction Rebellion (XR) zetten wij ons in om de psychologische dimensies van de klimaat- en ecologische crisis te begrijpen en aan te pakken. Onze groep omvat professionals uit diverse disciplines, waaronder:​

  • Klinische psychologie​

  • Counseling​

  • Psychotherapie​

  • Psychiatrie​

  • Onderwijs​

  • Onderzoek​

  • Organisatiepsychologie

Wij geloven dat psychologen een unieke en cruciale rol spelen in het ondersteunen van klimaatactivisme en het bevorderen van maatschappelijke verandering.


Onze doelen zijn onder andere:​

  • Het bieden van psychologische ondersteuning aan activisten binnen XR en daarbuiten.​

  • Het vergroten van bewustzijn over de psychologische impact van de klimaatcrisis op individuen en gemeenschappen.​

  • Het bevorderen van veerkracht en welzijn bij degenen die betrokken zijn bij klimaatactie.​

  • Het toepassen van psychologische kennis om effectieve communicatiestrategieën te ontwikkelen die gedragsverandering stimuleren.​


Feel, think, act together - XR Psychologists

Als psychologen die zich verbonden voelen met het klimaat, zetten wij ons in om de psychologische dimensie van de klimaatcrisis zichtbaar en bespreekbaar te maken. In onze strategie voor 2024 leggen we de nadruk op de rol die wij als beroepsgroep kunnen en móéten spelen in het begeleiden van maatschappelijke verandering. Wij geloven dat psychologische kennis onmisbaar is bij het begrijpen van zowel de oorzaken van klimaatverwaarlozing als de blokkades die duurzame actie in de weg staan.


We willen bijdragen aan een samenleving die zich veerkrachtig, verbonden en eerlijk verhoudt tot de ecologische grenzen van onze planeet. Dit doen we door klimaatangst en klimaatgerelateerde stress te normaliseren en te erkennen als legitieme emotionele reacties op een ontwrichtend systeem. We ondersteunen activisten en gemeenschappen bij het omgaan met deze emoties en het vinden van een gezonde balans tussen betrokkenheid en zelfzorg.

Gedragsverandering

Daarnaast streven we ernaar om gedragsverandering te stimuleren door inzichten uit de psychologie toegankelijk te maken voor het bredere publiek. Denk hierbij aan het doorbreken van ontkenning, het verminderen van cognitieve dissonantie en het versterken van het gevoel van handelingsperspectief. We willen dat mensen niet alleen begrijpen wat er aan de hand is, maar ook voelen dat zij er iets aan kunnen doen – individueel én collectief.


Strategie

Een belangrijk onderdeel van onze strategie is samenwerking: met andere klimaatorganisaties, met de wetenschap en met beleidsmakers. We willen dat psychologische inzichten een vaste plek krijgen in klimaatbeleid, onderwijs en media. Alleen dan kunnen we de dieperliggende culturele en psychologische patronen die deze crisis in stand houden werkelijk transformeren.


Met onze expertise, ons engagement en onze bereidheid om op te staan voor wat écht telt, hopen wij als XR Psychologists bij te dragen aan een bredere beweging die rechtvaardige, systemische verandering mogelijk maakt.